SANA GÜL BAHÇESİ VADETMEDİM- İNCELEME

"Sizin yalnızca bir çeşit soğuğunuz var; paltolarla halledebilecek bir soğuk.."

İçine doğduğu dünyanın düzeniyle bağdaşmayı öğrenemeyen, iletişimsizliğin karanlığında yaşayan on altı yaşındaki bir genç kızın öyküsü. Asla yüzde yüz iyileşemeyeceğine, ama yine de güzel günler göreceğine istinaden bir başlığa sahiptir. Biraz karanlık ama beni fazlasıyla etkileyen bir kitap oldu.  Kahramanımız 16 yaşında şizofreni hastası olan bir genç kız. Küçüklüğünden beri aslında belirtiler gösterse de kendisi de dahil herkes "farklı" olduğu maskesi arkasına sığınarak aslında yaklaşan büyük fırtınayı görmezden gelmişler. Erken gelişme göstermiş zekası ve kişiliğinin yanı sıra sanata olan eğilimi ve iç dünyasında aslında fazlasıyla duyarlı bir insan olması onu bu dünyanın gerçeklerinden günden güne uzaklaştırmaktadır. Bir süre sonra aslında hepimizin zaman zaman gereksinim duyduğu "bir yere ait olma" duygusu ağır basan genç kız, aradığı aitliği bu dünyada bulamaz ve gittikçe içine kapanır. Bu içe kapanmalar sonucu kafasında zaman ve mekan kavramı farklı olan, içinde yaşayan varlıklardan tutun da diline kadar gerçek dünyadan çok farklı olan bir dünya yaratır kendisine. Ne biz ne de Deborah hayallerde yaşayarak onlara ulaşamayız. Hayat aslında basitti ama hiç kolay değil. Herkes gibi Deborah için de hayatta iyi, doğru ve güzel olan şeyler çok azdı.

Ne var ki, Deborah´ın iç dünyasındaki dünya ile gerçek dünyanın çatışmalarına daha fazla dayanamaz ve ipler kopar.  Aslında bir imdat çağrısı niteliğinde varsayabileceğimiz Deborah´ın intihar girişimi gerçekleşir. Genç kız bileklerini kestikten sonra ailesi bir sorun olduğunu kabullenip hastanede tedavi görmesine karar verirler. Deborah hastaneye yerleşir ve Dr. Fried nam-ı diğer Furi ile seansları eşliğinde Deborah´ın iç dünyasına konuk oluruz. İşte kitabın buradan sonrası bizlere bambaşka bir deneyim sunuyor. Dr. Fried´in de dediği gibi bu durum bunu yaşamayan insanlar için sadece tahmin edilebilecek bir şey ve bunu yaşayan kişinin iç dünyasının bu derece gözler önüne serilmesi gerçekten dehşet verici. Kitabı okurken sık sık Deborah´ın aklında kurduğu, hem kraliçesi hem de kölesi olduğu Yr krallığı, tanrılar, koro, sansür, Yr krallığının cezalarını kafamda canlandırmaya çalıştım. Okurken bende bu denli yıkıcı bir etki bıraktığını düşünce, bu rahatsızlığa sahip olan insanların aslında nasıl bir cehennemde yaşadığını değerlendirdim. Sanırım kitapta bu olayın bu kadar etkileyici ve gerçekçi anlatılmasında kitabın yazarının da bir zamanlar bir psikolojik rahatsızlıktan muzdarip olmasının da payı olabilir. (Greenberg bu durumu kendi çocuklarından saklamak için kitabı Hannah Green takma adı ile yazmış)

Dr. Freid ve Deborah´ın seansları her bakımdan ilgi çekici geldi bana. Kişi çevresine karşı düşmanca tavırlar sergilemeye başlayınca kaçınılmaz olarak çevresi de kişiye karşı düşmanca bir tavır takınıyor. Bu düşmanca tavır karşısında daha da saldırganlaşan kişi bu sefer daha da şiddetli tepkiler vermeye başlıyor çevresine. İşte bu kısır döngü böyle sürüp gittikçe kişi koptukça kopuyor çevreden ve tüm olaylar bir kördüğüme, hayat bir çıkmaz sokağa dönüşüyor kişi için. Doktor-hasta ilişkisinin ne kadar kaygan bir zemin üzerinde durduğunu çok net ortaya koyan Dr. Fried´in her şeyden önce Deborah´a vermeye çalıştığı şey yalın bir güvendir. Deborah´ın hayalindeki gerçekliği sorgulamadan önce onu bu dünyaya iten sebepleri irdeler. Aslında biz de bu süreçte aile ilişkileri ve insanın toplumdaki diğer bireylerle ilişkilerinin kişinin psikolojik eğilimlerinde ne derece önemli olduğunu öğreniriz.

Kitap uzun yıllar romandan çok psikolojik kitap kategorisinde değerlendirilmiş olsa da, zamanla kendine edebiyat dünyasında da oldukça sağlam bir yer edinmiştir. Hatta 1970´lerde kitabı filmi de çekilmiş, bir kaç sahnesine baktım ama kafamda hayal ettiğim Yr krallığı çok başka betimlendiği için açıkçası izlemedim filmi. Bazen bazı şeylerin kendi zihnimizde kurgulanmış halini bozmamak gerek kanımca, ben kendi betimlediğim Yr krallığını bu şekilde korumak istiyorum zannedersem.

****
KARAKTERLER

Deborah Blau  -  Eserin ve 3 yıllık bir şizofreni mücadelesininde kahramanı.Gerçeklikle mücadelesi sonucu yarattığı dünyayı alt etmeye çalışan 16 yaşındaki geç kız. (Tek kadın hakim ve Yahudilik´te kadın peygamberdir)

Esther Blau  -  Anne. Hastayla ne fazla ilgilenen. Güçlü, sadık, sevgi dolu ve ısrarcı.

Jacob Blau  - Hem suçlu hem de kızgın. Karısı babasının isteklerine daha çok önem veriyor.

Suzy Blau  -  Kız kardeş. İhmal edilmiş hissediyor. Ablasına ne olmuşsa olmuş hayat onun için devam ediyor.

Estherin ailesi-  Yahudi göçmenleri. Oldukça zenginler.

Dr. Clara Fried  - Ünlü alman doktor. Deborah'a tedavi sürecinde sabırla yardımcı olan kişi.

Coral Allen  - Yaşlı, iyi eğitimli bir hasta. Deborah'a Latince ve Yunanca öğretiyor.

Carmen -  Hasta, milyoner babası tedavisini yarıda kesip onu hastaneden alıyor ve kız intihar ediyor. Deborah bu noktada tedavi için uzun bir süre gerektiğini anlıyor.

Ellis (Allah'ın ışığı)-  Askerlik yapmayıp(vicdani redci) hastanede çalışmayı tercih eden hal hareketi hasta gibi olan ve hastalardan çekinen bir görevli. Dindar biri ve hastalar onunla alay ediyor, bir gün Helene tarafından saldırıya uğruyor.

Eugenia -  Çocukluk arkadaşı, yaz kampındaki bir olaydan sonra Deborah bir daha da konuşmaz onunla.

Bayan Forbes -  İyi niyetli hastane personeli ama Coral bir arbedede onun kolunu kırdı.

Helene -  İyi eğitimli bir hasta ancak bir ara Deborah'a saldırdı.

Bayan King -  İki yıllık tedavi sonunda evci çıkan Deborah'ın ev sahibi.

Dr. Lister -  Blau'ların aile hekimi, Deborah'ı psikiyatra yönlendiriyor.

Anterrabae -  Deborah'ın yarattığı krallıkta en güçlü tanrı.

Sansür  -  Tiran, Deborah'ın eylemlerini kontrol eder, cezalandırıcı.

Koro -  Çevredekiler, mahalle baskısı.

Idat -  Güzel tanrıça

Lactamaeon -  İkinci güçlü tanrı.

İNCELEME

Yusuf ÇETİN

Fransızca Öğretmeni